Hey Onbeşli Hikayesi ve Türküsü
Hey onbeşli hikayesi denildiğinde akla ilk önce Çanakkale Savaşı gelir. Peki, hey onbeşli hangi yöreye ait? Her ne kadar türküde Çanakkale destanı anlatılsa da türkü Tokat yöresine aittir. Hey 15'li türküsünün hikayesi kısaca araştırılabileceği gibi ayrıntılı bir araştırma da yapılabilir. Konu ile ilgili bugüne kadar çok sayıda araştırma yapılmıştır. Hey 15' li ağıt mı sorusunun cevabı yazımızın devamında.
Hey Onbeşli Hikayesi
Türk kültüründe türkülerin ayrı bir yeri vardır. Her türkünün de ortaya çıktığı yöreye özel bir hikayesi vardır. Hey onbeşli türküsünün de kendine özel bir hikayesi vardır. Türkünün hikayesi, çeşitli tiyatro oyunlarına da konu olmuştur. Türküde yer alan 15'li ifadesi Hicri 1315 senesine atıfta bulunur.
Hicri yıla göre 1315 senesinde doğmuş olan Tokatlı Halil, evinin en küçük çocuğu idi. Yasa gereği her evde, evin geçimini sağlamak maksadıyla bir erkek bulunmalı idi. Halil de evdeki tek erkek kalmıştı. Fakat Halil gönüllü olarak Çanakkale'ye gitmek istedi. Geride bıraktığı annesi Rum çeteler tarafından öldürüldü. Halil'in sözlüsü olan Hediye ise yine bu çeteler tarafından kaçırıldı. Hediyenin bu olaydan sonra hayatı kararmıştır. Hediye uzun bir süre esir tutulduktan sonra serbest bırakılmıştır.
Çanakkale Savaşı bittikten sonra Halil köyüne dönmüş ve Hediye'nin başına gelenleri öğrenmiştir. Olayları yanlış değerlendiren Halil Hediye'yi öldürür ve namusunu temizlediğini zanneder. Oysa duru hiç de Halil'in anladığı gibi değildir.
Hey 15' li Ağıt Mı?
Onbeşli türküsü esasında bir ağıttır. Oyun yazarı olan Mustafa Arıkoğlu, bu türkünün bir ağıt olduğunu vurgulamak için bir oyun yazmıştır. Bu oyun uzun süre Çorum ve Tokat yöresinde sahnelenmiştir. Hey onbeşli türküsü esasında Halil ve Hediye'nin karşılıklı konuşmasıdır.
Onbeşli türküsü Çanakkale Savaşı döneminde yaşanan bir aşk hikâyesinin hüzünlü bir dışa vurumudur. Doğal olarak bu türlü bir ağıttır. Fakat günümüzde bu türkü bir oyun havası olarak algılanır ve düğünlerde bu türkü ile oynanır. Türküler kültürümüzün en özel eserleri arasındadır. Bu türkü sözleri itibariyle de son derece etkileyicidir. Fakat melodisi bir oyun havasını çağrıştırdığı için oyun havası kabul edilmiştir.
Hey Onbeşli Onbeşli
Hey onbeşli onbeşli
Tokat yolları taşlı
Onbeşliler gidiyor
Kızların gözü yaşlı
Aslan yarim kız senin adın Hediye
Ben dolandım sen de dolan gel beriye
Fistan aldım endazesi onyediye
Gidiyom gidemiyom
Az doldur içemiyom
Sevdiğim pek gönüllü
Koyup da gidemiyom
Gidiyom gidemiyom
Sevdim terkedemiyom
Sevdiğim pek gönüllü
Gönlünü edemiyom
Aslan yarim kız senin adın Hediye
Ben dolandım sen de dolan gel beriye
Fistan aldım endazesi onyediye
Giderim ilinizden (elinizden)
Kurtulam dilinizden
Yeşil baş ördek olsam
Su içmem gölünüzden
Aslan yarim kız senin adın Hediye
Ben dolandım sen de dolan gel beriye
Fistan aldım endazesi onyediye
Hamdi Tüfekçi